Ngắn mạch là gì? Nguyên nhân và cách kiểm tra dòng đoản mạch
Khi các thiết bị điện có dấu hiệu ngừng hoạt động một cách đột ngột, dây điện bị chập, cháy thì khả năng cao là chúng đang gặp vấn đề về ngắn mạch. Vậy ngắn mạch là gì? Nguyên nhân gây ra hiện tượng này và cách kiểm tra, xử lý hiệu quả như thế nào? Tất cả nội dung này sẽ được bài viết cập nhật thông tin chi tiết cho bạn đọc ngay sau đây.
Ngắn mạch là gì?
Ngắn mạch, đoản mạch là hiện thường xảy ra phổ biến trong các hệ thống điện. Khi mà dòng điện không thực hiện theo đúng quy trình dẫn điện của hệ thống. Thay vào đó, nó di chuyển với khoảng cách ngắn hơn do sự xuất hiện của các sự cố hư hỏng. Ví dụ như: Dây điện bị đứt, điện bị rò rỉ…

Khi đó, tổng mạch điện sẽ nhỏ đi do mạch điện đã bị chấp cháy tại vị trí hỏng hóc. Ngoài ra, hiện tượng ngắn mạch còn xuất hiện khi dây nóng chứa dòng điện đã chạm vào dây trung tính. Đây là nguyên nhân khiến cho điện trở của dòng bị giảm xuống, dòng điện trong mạch tăng cao và đi theo một đường khác.
Dấu hiệu nhận biết ngắn mạch là gì?
Khi xuất hiện sự cố ngắn mạch, dấu hiệu nhận biết thường sẽ có tiếng nổ, tiếng chập điện lớn. Hiện tượng này gây ra những ảnh hưởng như làm hỏng các thiết bị điện, tạo nhiệt độ tăng cao khiến vỏ dây cách điện bị cháy. Thậm chí có thể gây nên những vị trí ngắn mạch khác dẫn đến thiệt hại về kinh phí và sự an toàn cho người dùng. Do đó, các kỹ thuật điện, thợ điện sẽ phải thực hiện cô lập và sửa chữa dòng ngắn mạch nhanh chóng, tránh gây hỏng hóc cho toàn bộ hệ thống điện.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng ngắn mạch là gì?
Việc tìm hiểu nguyên nhân gây ra hiện tượng đoản mạch sẽ giúp bạn tìm ra phương pháp để phòng chống sự cố kịp thời. Có nhiều nguyên nhân làm xảy ra hiện tượng ngắn mạch như:
– Dây nối bị lỏng do quá trình đấu dây không chính xác. Mối nối bị lỏng khiến cho dây sống và dây trung tính chập vào nhau dẫn đến đoản mạch.
– Lớp vỏ cách điện của dây dẫn bị lỗi do một số tác động từ bên ngoài (chuột gặm, đứt do chạm vào vật sắc nhọn…)
– Phích cắm điện không tương thích nên khi cắm vào ổ bị lỏng hoặc bị chật.
– Thiết bị điện bị lỗi cũng có thể gây ra sự cố đoản mạch bởi vì khi cắm dây vào ổ điện, hệ thống dây của thiết bị điện đó sẽ trở thành hệ thống điện mở rộng của nguồn chính.
– Thiết bị điện quá tải làm cho mạch điện không đáp ứng được thì cũng sẽ dẫn đến ngắn mạch.
Các loại ngắn mạch có trong hệ thống điện
Trong hệ thống điện hiện nay bao gồm các dòng điện phổ biến như: Dòng điện 1 pha, dòng điện 3 pha. Theo các kỹ thuật viên, hiện tượng ngắn mạch 3 pha được biết đến là dạng gây nguy hiểm nặng nề nhất. Ngoài ra, trong hệ thống điện thường xuất hiện các loại ngắn mạch như:
– Ngắn mạch 1 pha chạm đất: Đây là sự cố một pha chập đất hoặc bị chập dây trung tính gây nên hiện tượng đoản mạch.
– Ngắn mạch 3 pha: Nó là khi dòng điện ba pha chập với nhau gây nên sự cố chập cháy.
– Ngắn mạch hai pha: Hiện tượng sự cố hai pha chập nhau.
– Ngắn mạch hai pha chạm đất: Sự cố hai pha đồng thời chạm xuống đất.
Những nguy hiểm do hiện tượng đoản mạch gây ra
Ngắn mạch được đánh giá là một hiện tượng nguy hiểm cần được phát hiện và xử lý kịp thời để không bị xảy ra những hiệu quả nghiêm trọng sau đây:
– Cháy nổ: Khi ngắn mạch xảy ra sẽ làm phát sinh nhiệt độ cao rất dễ gây nên cháy nổ. Đoản mạch có thể gây nổ, làm vỡ, biến dạng đối với thiết bị điện do ảnh hưởng của lực cơ khí giữa các phần tử bên trong từng thiết bị.

– Sụt điện áp: Ngắn mạch còn làm sụt điện áp của lưới điện, thiết bị buộc ngừng hoạt động ảnh hưởng đến lao động sản xuất.
– Mất điện: Đối với máy phát điện, ngắn mạch sẽ khiến máy bị mất công suất, mất điện đồng bộ.
Không chỉ gây nên những tác hại đối với hệ thống và các thiết bị điện, đây cũng là mối nguy hiểm đe dọa trực tiếp đến an toàn và tính mạng của con người.
Hướng dẫn cách đo và kiểm tra dòng đoản mạch chính xác
Việc tiến hành kiểm tra ngắn mạch là điều cần thiết giúp xác định sự cố hỏng hóc có phải do đoản mạch gây nên. Bạn có thể tham khảo các bước kiểm tra ngắn mạch chi tiết dưới đây.
Bước 1: Xác định vị trí bị ngắn mạch là gì?
Đầu tiên, bạn đi đến bảng điều khiển chính để xác định được vị trí của bộ ngắt mạch của mạch điện. Thông thường, bộ ngắt mạch được ký hiệu bằng đèn báo hiệu màu đỏ, màu cam. Ngoài ra, nếu hệ thống điện của bạn là hệ thống đi trên đất, bạn có thể xác định được vị trí bị bỏng cần thiết.
Bước 2: Kiểm tra dây nguồn của thiết bị điện
Trước tiên, bạn cần kiểm tra gây nguồn của thiết bị từ quan sát trực quan. Bạn cũng có thể sử đồng hồ vạn năng hoặc ampe kìm để kiểm tra dây dẫn điện, đo điện áp và điện trở của mạch điện. Hiện nay, các loại đồng hồ đo điện đều có khả năng đo điện áp, điện trở, dòng điện… giúp bạn kiểm tra hệ thống điện tốt nhất.

Bước 3: Xem xét kết quả và đánh giá tình trạng đoản mạch là gì?
Nếu dây điện có về ngoài bị nóng chảy, bị rò rỉ cách điện hoặc dây điện có mức điện áp bị lỗi như không có kết quả đo trên đồng hồ vạn năng. Trong trường hợp kết quả đo của đồng hồ vạn năng cho kết quả trung với thông số của mạch điện có nghĩa hệ thống điện không bị ngắn mạch.
Lúc này bạn cần rút dây nguồn ra khỏi mạch bị hỏng. Sau đó, bạn thực hiện mở công tắc nguồn, nếu các thiết bị điện vẫn tiếp tục hoạt động bình thường thì bạn có thể sử dụng mạch điện như cũ. Trong trường hợp, mạch điện vẫn bị ngắt, bạn sẽ cần phải tiến hành sửa chữa.
Bước 4: Sửa chữa mạch điện bị đoản mạch
Tiến hành bật từng công tắc đèn hoặc công tắc của thiết bị, thực hiện mở lần lượt mỗi công tắc. Sau đó, nếu có công tắc làm cho hệ thống mạc bị ngắt lần nữa. Đó chính là vị trí mạch điện bị ngắn mạch, bị hỏng hóc. Tại vị trí này, bạn sẽ cần tiến hành sửa chữa sự cố ngắn mạch. Tuy nhiên, bạn cần chú ý phải có kinh nghiệm, lành nghề để đảm bảo sửa chữa an toàn, đúng yêu cầu kỹ thuật.
Để kiểm tra hiện tượng đoản mạch nhanh và chính xác, bạn hãy sử dụng một số những loại đồng hồ đo điện chất lượng như: Fluke 87V, Fluke 175, Fluke 177… Đây đều là các dòng đồng hồ vạn năng cao cấp đến từng thương hiệu Fluke nổi tiếng hàng đầu tại Mỹ. Mỗi sản phẩm đều có độ bền cao, khả năng đo chính xác, thang đo đa dạng, đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Một số biện pháp phòng tránh ngắn mạch hiệu quả nhất
Để ngăn chặn hiện tượng ngắn mạch là gì xảy ra, hãy áp dụng một số biện pháp phòng chống dưới đây:
- Mỗi thiết bị điện cần thiết kế một công tắc riêng để tránh gây ra hiện tượng chập điện hàng loạt.
- Ngắt điện hoặc rút phích cắm điện khi không sử dụng thiết bị.
- Lựa chọn loại dây dẫn điện có tiết diện phù hợp với từng dòng điện, đảm bảo khả năng truyền tải điện tốt nhất.
- Khi lắp đặt hệ thống điện, nên lắp thiết bị với Aptomat (cầu dao tự động) để tăng khả năng phòng chống ngắn mạch hiệu quả.
Việc tìm hiểu ngắn mạch là gì cũng như những tác hại của ngắn mạch sẽ giúp bạn thấy được sự nghiêm trọng của sự cố ngắn mạch. Đồng thời, bài viết cũng đã hướng dẫn bạn cách kiểm tra ngắn mạch từ đồng hồ vạn năng cũng như cách phòng chống. Qua đó, giúp bạn có thêm kiến thức hữu ích để lắp đặt và sử dụng điện đảm bảo an toàn. Nếu cần mua các dòng đồng hồ vạn năng kiểm tra điện hiệu quả, hãy liên hệ ngay TKTECH để được tư vấn lựa chọn sản phẩm phù hợp nhé!